Eenvoudig aanwezig zijn doet wonderen
We gebruiken eindeloos veel woorden, in de hoop
elkaar daarmee te bereiken en te verbinden.
Maar de enige plek waar we elkaar werkelijk
kunnen ontmoeten, is in de stilte achter alle woorden.
Erik van Zuydam
De kracht van mededogen
In het boekje ‘Dzogchen’ met uitgewerkte lezingen van de Dalai Lama staat de volgende zin die me bijzonder raakte toen ik hem las: ‘Hoofdoorzaak van geestelijke onrust en depressie is een gebrek aan genegenheid en affectie. Genegenheid en mededogen kunnen gevoelens van angst en wantrouwen wegnemen of verzachten.’
Genegenheid en mededogen kunnen gevoelens van angst en wantrouwen wegnemen of verzachten … Als we bang zijn, geschrokken, plots iets ergs meemaken, zoekende zijn, niet weten waar naartoe, verandering willen, niet weten wie we zijn, onrust ervaren, even de zin van het leven niet zien, innerlijke gevechten voeren, worstelen met het leven, … dan hebben we iemand naast ons nodig. Dan hebben we een medemens nodig die met liefde en mededogen bij ons is.
Dat is een verheugend bericht, want iedereen kent wellicht iemand in zijn omgeving die kampt met depressie, burn-out of geestelijke onrust. En zelf herken je wellicht dat je ook wel eens onrust ervaart, of een gevecht voert, of iets ergs meemaakt. En de meest directe hulp die dan geboden kan worden, is heel eenvoudig: het activeren van mededogen. Een natuurlijke eigenschap waar we allemaal over beschikken.
Mededogen is een vanzelfsprekende staat van Zijn die we allemaal kennen. Het is de natuurlijke helpende reflex die je ervaart als iemand vlak voor je neus valt, als er een ongeluk is gebeurd, of één van je naasten ziek is. Deze helpende reflex is er niet sporadisch, maar is onafgebroken in ons aanwezig en is dus altijd beschikbaar.
Eenvoudig nabij zijn
Mededogen is een gevoel van nabijheid. Het is aanwezig zijn, er bij zijn, meevoelen, met liefde bij iemand zijn. Dan gebeurt er iets wonderbaarlijks, dat bijna niet in woorden te beschrijven is. Het is een kleine moeite die zoveel kan teweeg brengen, zoals blijkt uit dit voorbeeld.
Ik ontvang een nieuwe klant voor outplacementbegeleiding. Na de eerste kennismaking vertelt ze haar verhaal van hoe alles gelopen is. Dit gaat met tranen gepaard: ze heeft zich heel haar leven met hart en ziel voor haar werk ingezet. Het ontslag valt haar zwaar: ze is naast haar job ook vele goede collega’s kwijt. En … vertelt ze met horten en stoten, twee weken geleden ben ik heel plots mijn man verloren tijdens een routine onderzoek aan zijn hart … Ik schrik in eerste instantie en voel hoe rauw en onverdraaglijk dit is. Maar ik blijf met aandacht bij haar. Ik ben er voor haar en voel mee. Ik hoefde hiervoor niets te doen, enkel: aanwezig zijn. Naast de pijn en het verdriet, verscheen er de kracht bij haar om deze pijnlijke gebeurtenissen een plek te geven. Het was pijnlijk en ook licht. Er was enkel: eenvoudig nabij zijn.
Dragen we zorg of wenden we ons af?
Mededogen is ook het nemen van onze verantwoordelijkheid. Het is het besef dat alles met elkaar verbonden is. We zijn niet alleen op ons eigen eilandje. We kunnen niet afgescheiden ons eigen ding doen onder het mom van individualisme. Een oprecht gevoel van universele verantwoordelijkheid hebben we alleen wanneer we de gevolgen van onze daden op lange termijn in overweging nemen.
‘Iedere crisis is als een kettingreactie met iedere andere verbonden’, zo vervolgt de Dalai Lama. Geschreven eind jaren ’80, en vandaag de dag zo actueel.
Er zijn crisissen in onze wereld: miljoenen mensen zijn op de vlucht, er is de klimaatcrisis, er is oorlog en armoede. Het is onlosmakelijk verbonden met onze maatschappij en dus ook met ons leven.
De vraag die dit oproept is: willen we er zorg voor dragen of wenden we ons af? Of het nu op macroniveau is of in ons privéleven: willen we vanuit mededogen reageren, er ruimte voor maken en ernaar handelen in ons dagelijks leven? Of wenden we ons af?
Durven we, zoals velen ons zijn voorgegaan, onze verantwoordelijkheid nemen en belangeloos genegenheid, affectie en mededogen leven voor mensen dichtbij en veraf? Hoe pijnlijk de situatie ook is, mededogen verzacht, brengt licht, geeft rust, doet thuis komen en geeft kracht om pijn en verdriet te dragen.
Meer weten? Lees de volgende blogs:
Hoe kiezen voor burgerlijke vrijheid een baken creëert voor omgaan met angst
