De kracht van gelijkmoedigheid: Een reis naar innerlijke rust

Even a happy life cannot be without a measure of darkness,

and the word happy would lose its meaning if it were not balance by sadness.

It is far better take things as they come along with patience and equanimity.

Carl Jung

Gelijkmoedigheid is een kwaliteit die vaak over het hoofd wordt gezien in onze hectische, resultaatgerichte samenleving. Het wordt soms verward met onverschilligheid of passiviteit, maar in werkelijkheid is het een diepe kracht die ons helpt om met helderheid, compassie en stabiliteit te navigeren door de uitdagingen van het leven. In deze blog onderzoeken we de kracht van gelijkmoedigheid, wat het betekent om “in het midden te blijven,” en hoe opmerkzaamheid een sleutelrol speelt in het cultiveren van deze innerlijke kwaliteit.

Wat is gelijkmoedigheid?
Gelijkmoedigheid kan worden omschreven als de kunst om in balans te blijven, ongeacht wat zich aandient. Het is een innerlijke rust die niet afhankelijk is van externe omstandigheden. Deze kwaliteit geeft ons de kracht om te verblijven bij wat er is, zonder te vervallen in een automatische reactie van verzet, verlangen of oordeel.
Het verblijven in gelijkmoedigheid betekent niet dat emoties zoals boosheid, vreugde of verdriet niet meer bestaan. Integendeel, het gaat om de houding waarmee we deze emoties benaderen. Compassie, vriendelijkheid en mildheid zijn inherent aanwezig in gelijkmoedigheid. Deze eigenschappen maken het mogelijk om zowel onszelf als anderen met zachtheid en begrip tegemoet te treden, zelfs in moeilijke tijden.
Gelijkmoedigheid is als een diepe, kalme oceaan onder het oppervlak van golven die door de wind worden veroorzaakt. De golven zijn de emoties en gedachten die komen en gaan, maar de oceaan zelf blijft rustig en onverstoord.

De kracht van in het midden blijven
Eén van de belangrijkste aspecten van gelijkmoedigheid is het vermogen om “in het midden te blijven.” Dit houdt in dat je neutraal naar de dingen kunt kijken, zonder ze te veroordelen of te negeren.
Bijvoorbeeld, stel je voor dat je boosheid ervaart. Je voelt de spanning in je lichaam, de opwelling van frustratie of irritatie. In plaats van je te identificeren met deze emoties of erin mee te gaan, oefen je om neutraal te kijken naar wat er gebeurt. Je zegt tegen jezelf: “Er is boosheid.”
Door deze eenvoudige constatering blijf je aanwezig bij de emotie, zonder erin te verdrinken. Je verwelkomt wat er is, onderzoekt het met nieuwsgierigheid en blijft observeren hoe de emotie komt en gaat. Deze houding vereist oefening, maar biedt een diepe bevrijding. Je ontdekt dat je meer bent dan je emoties en je gedachten.
Gelijkmoedigheid nodigt ons uit om niet te vechten tegen wat moeilijk is of te hechten aan wat aangenaam is. Het stelt ons in staat om in het midden te blijven, zoals een waarnemer die kijkt naar een toneelstuk zonder zich te verliezen in de rollen van de acteurs.

Verwelkom het leven met open armen
Gelijkmoedigheid betekent ook dat je het leven verwelkomt zoals het is, met al zijn pieken en dalen. Dit betekent niet dat je passief wordt of geen grenzen stelt. Het betekent simpelweg dat je een open houding cultiveert tegenover wat zich aandient, zonder weerstand of drang om iets anders te willen.
Wanneer we neutraal kijken, ontdekken we een nieuwe vrijheid. Stel je voor dat je een plan aan het maken bent voor een project of een reis. Het plannen zelf kan een bron van vreugde zijn. Door opmerkzaam te zijn tijdens het proces, ervaar je de vreugde van creativiteit en de voldoening van het werken aan iets betekenisvols.
Maar wat gebeurt er als het plan niet volgens verwachting verloopt? Misschien worden plannen geannuleerd of ontstaan er obstakels. Door in het midden te blijven en opmerkzaam te zijn, kun je de teleurstelling voelen zonder erin vast te blijven zitten. Je leert dat zowel de vreugde van het plannen als de frustratie van obstakels komen en gaan.
Op deze manier word je een deelnemer aan het leven zonder erin verstrikt te raken. Je kunt genieten van de dans van het leven terwijl je gegrond blijft in de kalmte van gelijkmoedigheid.

Opmerkzaamheid: De sleutel tot gelijkmoedigheid
Opmerkzaamheid speelt een cruciale rol in het cultiveren van gelijkmoedigheid. Door opmerkzaam te zijn, leer je de processen in je geest en lichaam te observeren zonder oordeel. Je ziet gedachten, emoties en sensaties opkomen en weer verdwijnen, zoals wolken die langs de lucht drijven.

Bijvoorbeeld:

• Je geniet van het plannen: Je merkt de energie en opwinding in je op.
• Een gedachte van twijfel verschijnt: Je herkent het zonder erdoor meegesleept te worden.
• Er ontstaat een gevoel van teleurstelling: Je ziet het opkomen en verwelkomt het, zonder ertegen te vechten.

Door deze houding van opmerkzaamheid wordt het leven een voortdurende stroom van ervaringen waarin je niet langer wordt meegesleept door elk moment, maar het geheel kunt omarmen. Je leert om te rusten in “Zijn” in plaats van constant te streven naar het “doen.”

De bevrijding van gelijkmoedigheid
De kracht van gelijkmoedigheid is dat het ons bevrijdt van de slingerbeweging van extremen. Wanneer we vastzitten in de pieken en dalen van emoties, verliezen we onszelf in het streven naar plezier en het vermijden van pijn. Gelijkmoedigheid brengt ons naar een plek van innerlijke vrijheid, waar we leren om te leven met wat is, in plaats van constant te verlangen naar wat zou kunnen zijn.
Deze bevrijding betekent niet dat we geen ambities of dromen mogen hebben. Het betekent dat we onze ambities en dromen met een lichte aanraking benaderen, zonder ons geluk eraan vast te knopen. Het betekent dat we onszelf toestaan om te genieten van het proces, zelfs wanneer het resultaat onzeker is.

Gelijkmoedigheid in de praktijk
Hoe kun je gelijkmoedigheid in je dagelijks leven cultiveren? Hier zijn enkele praktische tips:

1. Mediteer regelmatig: Meditatie helpt je om je bewustzijn te verdiepen en een neutrale houding te ontwikkelen ten opzichte van gedachten en emoties.

2. Herinner jezelf eraan om te observeren: Wanneer je sterke emoties ervaart, probeer ze te benoemen: “Er is boosheid.” “Er is vreugde.”

3. Oefen mildheid: Behandel jezelf en anderen met zachtheid, vooral in uitdagende momenten.

4. Reflecteer op de vergankelijkheid: Alles komt en gaat. Door dit te erkennen, kun je leren om het leven met meer lichtheid te benaderen.

5. Maak ruimte voor compassie: Compassie voor jezelf en anderen is een essentieel onderdeel van gelijkmoedigheid. Het helpt je om verbonden te blijven, zelfs in moeilijke tijden.

Conclusie
Gelijkmoedigheid is een krachtige en bevrijdende kwaliteit die ons helpt om met helderheid en compassie door het leven te gaan. Het vermogen om in het midden te blijven, zonder te worden meegesleept door emoties of gedachten, opent de deur naar een diep gevoel van innerlijke rust.
Door opmerkzaamheid en een open houding te cultiveren, leren we om het leven te verwelkomen zoals het is. We ontdekken dat er een immense kracht schuilt in het simpelweg “Zijn” met wat er is, zonder te streven of te vermijden. En in die kracht vinden we vrijheid, vreugde en een diepgaand gevoel van verbondenheid met onszelf en de wereld om ons heen.
Gelijkmoedigheid is geen bestemming, maar een reis. Het is een uitnodiging om steeds opnieuw terug te keren naar het midden, om vanuit daar het leven in al zijn volheid te ervaren.